İcra İflas Yasasının 82. Maddesinin 12. Fıkrasına göre borçluya ait olsa dahi, “Borçlunun haline münasip evi” haczedilemez.
Cebri icra, alacaklının alacağını almak üzere, borçlunun elindeki mal ve kıymetlerin, icra daireleri aracılığı ile açılacak icra takibi neticesinde başlatacağı bir süreçtir. Alacaklı alacağına kavuşmak amacıyla, icra dairesine başvurarak borçluya ait taşınır ve taşınmaz mallarına haciz konulmak suretiyle paraya çevrilmesini ve alacağının karşılanması talep eder. Bu süreç takip hukukunun konusudur.
Ancak İcra İflas Yasası, borçluya ait olsa dahi bazı malların haczedilmeyeceğini belirtmiş ve bu durumları kanunda sıralamıştır. İİK. 82. Maddesinin 12. Fıkrasına göre “Borçlunun haline münasip evi” haczedilemez. Hukuk uygulamasında bu uygulamaya “meskeniyet iddiası”, bu konuda yapılacak şikayete de “meskeniyet şikayeti” denmektedir.
Bu düzenlemenin amacı, ailenin birliğinin ve bütünlüğünün çatısını oluşturan konutun varlığını devam ettirmek, borç yükü altında olsa dahi aile bütünlüğün ve birliğin devamının sağlanmasıdır. Borçlunun karşılaştığı sıkıntılı süreçte barınma imkanından yoksun bırakmak, insan haklarına ve sosyal devlet ilkesine ters düşecektir. Bu amaçla yasa, borçlunun ve ailesinin haline münasip meskeninin haczedilemeyeceği esasını düzenlenmiştir.
Burada dikkat edilmesi gereken “haline münasip” ifadesidir. Borçlunun yaşadığı konutun mali ve sosyal konumu ile uyumlu olması gerekir. Zira uygulamada ve Yargıtay içtihatlarında bu durum detaylı olarak açıklanmıştır. Bir apartman dairesi ile bir villada oturan borçlunun durumları ayrı ayrı olarak değerlendirilecektir. Keza bir apartman dairesinde oturan bir borçlunun oturduğu evi satılarak sosyal yaşantısını olumsuz şekilde etkilemeyecek bir daire parası ayrıldıktan sonra kalan miktar haczedilebilecektir. Borçlunun sosyal durumuna ve ailesinin ihtiyaçlarını karşılayan asgari nitelikte bir mesken durumunu aşan yerler kanunun öngördüğü haline münasip ev kavramı içerisinde değerlendirilemez.
Meskeniyet iddiası için uygulamada o taşınmazın tapuya kayıtlı olması gerekmemektedir. Arsa paylı, düzenleme şeklinde noterden satış vaadiyle oturulan veya herhangi bir konut projesinden sözleşme ile vb. şartlarda alınan konutlarla ilgili olarak da meskeniyet iddiasında bulunulabilir. Ancak kanuni ipotek alacaklıları ile alacaklısı lehine konutunu ipotek ettiren borçlu, bu alacaklılara karşı meskeniyet iddiasında bulunamaz.
Av.Mustafa ÇİÇEK / 10 Ocak 2014
Sayın Mustafa Çiçek, haline münasip evin belirlenmesinde sosyal statü kavramının neyi ifade edeceği yargı kararlarıyla açıklığa kavuşturulmamış.Kişinin haline münasip bir evin değerinin belirlenmesinde bu durum nasıl yorumlanmalıdır.Nihayetinde 3 kişilik bir ailenin 3 odalı bir evde yaşamını sürdürmesi mümkündür.Ancak 3 odalı bir evin farklı semtlere göre oluşan fiyatları arasında da bariz farklar vardır. Bir semtte 150.000 TL olan 3 odalı bir ev başka bir semtte 300.000 olmaktadır.Kişinin sosyal statüsü burada nasıl devreye girmekte ve belirlemeye esas alınmaktadır. Yorumlarsanız sevinirim.
Haline münasip ev kavramı herkese göre değişebilecek bir kavramdır. Bu konuda gerekli bilgiler mahkemeye sunulur. Kişinin mali sosyal durumunu mahkeme araştırı ve yapacağı bilirkişi incelemesi çıkan durumu göre vicdani kanaatine göre karar verir. Bu nedenle genel geçer kriterleri olmaz bu konunun. Bu konudaki takdir belirttiğimiz şekilde eldeki somut veri ve bilgilere göre hakimin kararıyla belirlenecektir.
Değerli yorumunuz için teşekkür ederim.Bir de borçlunun evinin haciz yoluyla satılması halinde çoğunlukla ve hatta hiç bir zaman rayiç değeri ile satılmadığı gerçeği var.Bu durumda örneğin 400.000 TL piyasa bir evin kıymet takdiri bu bedeli bulmadığı gibi ve nihayetinde ikinci ihaleye kalması halinde teklifin bunun %40 ını bulması satış ve paylaştırma giderlerinin de karşılaması kaydıydıyla satış gerçekleştirilmekte.Bu durumda haline münasip bir evin değeri 200.000 TL olarak belirlenmiş borçlunun evi yine yaklaşık 200.000 TL gibi bir bedelle satılmış olacaktır.Hal böyle olunca evin satışının alacaklıya bir faydası olmadığı gibi borçlunun da evi satılmış olacaktır.Bu konuyla ilgili de yorumda bulunursanız sevinirim.