Ceza yargılamasında kişiye işlediği suça verilecek cezanın yanında; gerek suçtan genel olarak zarar gören toplumu, gerek suçu işleyenin aile bireylerini ve gerekse de suçu işleyenin bizzat kendisini korumak, işlenen suçtan bozulan kamu düzenini yeniden kurmak amacıyla suç işleyen kişi hakkında bir takım hak yoksunluklarına karar verilmektedir.
Yürürlükte bulunan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu bu hak yoksunluklarını bir ceza olarak değil güvenlik tedbirleri olarak tanımlamıştır. Türk Ceza Kanunu “ Güvenlik Tedbirleri ” kapsamında kişilerin belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmasını düzenlemiştir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 53. Maddesinde; kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak aşağıda başlıklar halinde yazılan haklardan yoksun bırakılabilir. Yasada belirtildiği şekliyle mahkeme kararıyla verilebilecek hak yoksunlukları şunlardır:
- Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,
- Seçme ve seçilme ehliyetinden
- Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,
- Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,
- Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı (avukatlık, mali müşavirlik, doktorluk gibi), kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten yoksun bırakılabilir.
Mahkeme tarafından yukarıda sayılı haklardan yoksun bırakılanlar, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz.
Almış olduğu hapis cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlünün kendi alt soyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından yukarıda belirtilen yoksunluk hükümleri uygulanmaz.
Ayrıca almış olduğu hapis cezası ertelenen hükümlü hakkında yargılamayı yapan mahkeme “Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten yoksun bırakılabilir” hak yoksunluğunun uygulanmamasına karar verilebilir.
Bunun yanında kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında birinci fıkrada belirtilen hak yoksunlukları uygulanmaz.
Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.
Yürürlükte bulunan 5237 sayılı Ceza Kanunu sürekli yaptırım uygulamasını kaldırdığından, bu hak yoksunlukları hakkında hükümde belirtilen sürelerin dolmasıyla kişiler kısıtlandıkları hak yoksunlukları da kalkar ve kişiler bu haklarına yeniden kavuşur.
Bu nedenle yürürlükteki ceza kanununda, önceki 765 sayılı Ceza Kanununda Ceza muhakemeleri Kanununda düzenlenen Memnu Hakların İadesi veya diğer bir tanımlamayla Yasaklı Hakların Geri Verilmesi Kurumu düzenlenmemiştir. Bu nedenle hükümde belirtilen hak yoksunluklarına kavuşmak amacıyla mahkemeye müracaata gerek yoktur. Cezanın infazının tamamlanması ve kararda hak yoksunlukları için belirtilen sürelerin dolması ile hak yoksunlukları da ortadan kalkar.
Ancak almış olduğu cezayı tamamlamış olan kişiler; bazı özel kanunlarda verilen ve süreklilik arz eden hak yoksunluklarının kaldırılması ve yasaklanan haklarına tekrar kavuşabilmek için Yasaklı Hakların Geri Verilmesi (Memnu Hakların İadesi) yoluna başvurmaları gerekmektedir. Bir sonraki yazımızda Yasaklı Hakların Geri Verilmesi (Memnu Hakların İadesi) hangi durumlarda söz konu olur ve bu hakların geri verilmesi için nereye nasıl müracaat edilmesi gerektiği konusuna değineceğiz.
Av. Mustafa ÇİÇEK / 19 Şubat 2016
Elektronik Posta : avmustafacicek@gmail.com
DANIŞMA VE RANDEVU : 0532 667 51 62
Slm mustafa bey ben 17 şubat 2007 de hırsızlık suçundan cezaevine girdim 3 yıl ceza aldım 2009 da tahliye oldum 2015 yılında adlı istatistik müdürlüğüne dilekce yazdım ve sabıka kaydim silindi ama arsiv kaydim var ceza aldığım mahkeme benim memnu haklarimi 25.04.2016 da geri verdi tabi bunu e devletten bakarak öğrendim şimdi ben bekçi olmak istesem yada silahlı özel güvenlik sertifikası çıkarsam sorun olurmu bu konuda beni aydinlatirsanizsa çok sevinirim şimdiden tşkler
Arşiv kaydınız memnu hakların iadesi alınma koşuluyla arşive geçme tarihinden itibaren 15 yıl sonra silinebilir. Özel güvenlik sertifikasının alınabilme koşullarını ilgili kuruluştan sorunuz.
Slm mustafa bey ben 17 şubat 2007 de hırsızlık suçundan cezaevine girdim 3 yıl ceza aldım 2009 da tahliye oldum 2015 yılında adlı istatistik müdürlüğüne dilekce yazdım ve sabıka kaydim silindi ama arsiv kaydim var ceza aldığım mahkeme benim memnu haklarimi 25.04.2016 da geri verdi tabi bunu e devletten bakarak öğrendim şimdi ben bekçi olmak istesem yada silahlı özel güvenlik sertifikası çıkarsam sorun olurmu bu konuda beni aydinlatirsanizsa çok sevinirim şimdiden tşkler
Hırsılık suçu devlet memurluğuna engeldir.
Hagb kararı olsa dahi mi ? Bu düşmüş kararı sildirip sınavını kazanmış olduğum özel güvenlik belgemi almama da mi engel olur güvenlik sorusturmasinda
Güvenlik soruşturmasında detaylı bir soruşturma yapılmaktadır. Bir şekilde güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlananlar, ret kararının haksız ve yasal olmadığını iddia ediyorsa idari yargıda dava açabilir.
Merhaba Mustafa bey
11 Eylul 2013 yılında kasten adam yaralamadan 15 ay hapis cezası aldım ve cezam ertelendi. Hakim 2 yıllık denetim süresi verdi. 22 kasım 2015 tarihinde cezam Yargıtay tarafından onaylandı. Memnu hakların iadesi almam icin sürem ne zaman doluyor. En erken hangi tarihte memur olabilirim ?
Teşekkürler.
Cezanızın kesinleşmesinin üzerinden 3 yıl geçince diğer koşulları da varsa memnu hakların iadesi kararı için başvuru yapabilirsiniz.
1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası aldim. Ertelendi. Kasten yaralama.5 yıl doldu. Memnu hak iade talebi verdim, zaten yasaklı hakkın yok denilip red ettiler, itiraz ettim memurluk kanununda yer alan özel maddeyi de ekledim, ömur boyu memur olamayacagimi ilettim. Savcı haklı gördü beni o yönde mutala verdi ama yine talebim oy birliği ile red edildi. Şimdi ne yapmam gerekiyor.
İnfazdan sonra üç yıl geçmeden dava açtıyseniz reddedilir. Asliye ceza Mahkemesinin ret kararına itiraz etmenize rağmen itirazınız kabul edilmediyse verilen karar senindir. Bundan sonra ancak kanun yararına bozma yoluna gidebiliriz.